آنچه در این مقاله می خوانید:

• چرای بزرگ زندگی خود را مشخص کنید
• هدف هوشمندانه‌ای برای خود در نظر بگیرید
• وظایف خود را از لحاظ اولویت مرتب کنید
• روند پیشرفت خود را ارزیابی کنید

چطور یک برنامه ریزی مناسب برای تحقق هدف داشته باشیم؟

هدف این مقاله، ارائه راهکارهایی در زمینه ایجاد برنامه عمل است. شکی نیست که داشتن هدف از ضروریات زندگی است، زیرا به آن معنا و هدف می‌بخشد. با این حال، نباید فراموش کرد که اهداف به خودی خود محقق نمی‌شوند، بلکه برای دستیابی به آنها به یک برنامه عمل نیاز داریم.

این برنامه، روش رسیدن به هدف، مسیری که باید طی کنید و راه‌های حفظ انگیزه در این راه را به شکل شفافی برای شما مشخص می‌کند. در مقابل، نداشتن برنامه‌، باعث می‌شود که به سرعت تمرکز خود در مورد هدف مورد نظر را از دست بدهید و از مسیر منحرف شوید.

به همین دلیل است که بسیاری از افراد در ابتدای هر سال اهداف زیادی را برای خود در نظر می‌گیرند، اما چون برنامه‌ای برای عملی کردن آن تدوین نکرده‌اند، در انتهای سال متوجه می‌شوند که به هیچ کدام از آنها دست نیافته‌اند. در این جا، قصد داریم نکات مهمی در زمینه نوشتن برنامه عمل به شما آموزش دهیم.

1. چرای بزرگ زندگی خود را مشخص کنید

در این رابطه، یک راهکار بسیار ساده وجود دارد و آن این که به هر هدفی که پیش از این در زندگی خود تعیین کرده‌اید فکر کنید. حال به طور جداگانه، هدف‌هایی که توانسته‌اید عملی کنید و یا نتوانسته‌اید را در نظر بگیرید.

در این میان، مطمئناً متوجه موضوع مهمی خواهید شد: هدف‌هایی که توانستید محقق کنید، دارای منظور مشخصی بوده‌اند، در حالی که در اهداف عملی نشده، این فاکتور وجود نداشته است.

به عبارت دیگر، در مورد دسته اول اهداف، از ابتدا می‌دانستید که اصلاً چرا آنها را برای خودتان انتخاب کرده‌اید. همین آگاهی به شما انگیزه لازم برای دنبال کردن آنها را بخشیده است.

سایمون سینک، نویسنده کتاب: «چرای خود را بیابید: راهنمایی عملی برای یافتن هدف خود و تیمتان» می‌گوید: «با دانستن چرای بزرگ هدف خود، می‌توانید دست به تصمیم‌های آگاهانه‌ای پیرامون کسب و کار خود، شغل و زندگی‌تان بزنید. همچنین می‌توانید دیگران را ترغیب کنید تا از شما محصول بخرند یا به عضویت تیم شما در آمده و با شما همکاری کنند.»

در این رابطه یک مثال می‌زنیم. فرض کنید ابتدای سال با خودتان تصمیم گرفته‌اید که بیش از هر زمان دیگری به سلامت خود اهمیت بدهید، از جمله این که تلاش کنید وزن خود را به عدد ایده آل برسانید.

شما این هدف را به این دلیل انتخاب کرده‌اید که مثلاً در محیط کار به شما انرژی بیشتری می‌بخشد، باعث بهتر شدن کیفیت خواب شما می‌شود و سلامت گوارش شما را بهبود می‌بخشد.

این فاکتورها، همگی هدف‌های بلند مدت به شمار می‌آیند، در صورتی که اگر هدف خود را یعنی دستیابی به اندامی متناسب مثلاً برای یک مهمانی خاص در نظر می‌گرفتید، آن هدف دیگر کوتاه مدت به حساب می‌آمد.

پس قبل از این که برای ایجاد یک برنامه عمل اقدام کنید، با خودتان فکر کنید چرا اصلاً این هدف جدید را برای خودتان در نظر گرفته‌اید. این کار، به شما کمک می‌کند در مواقعی که با مشکلی در مسیر خود مواجه و احیاناً از ادامه آن دلسرد شدید، با به یاد آوردن این چرا، باز هم انگیزه لازم برای ادامه مسیر را به دست آورید.

2. هدف خود را بنویسید

حال وقت آن است که هدف خود را از ذهن به روی کاغذ منتقل کنید. اگرچه می‌توانید این کار را به صورت الکترونیکی و از طریق اپلیکیشن‌های موجود هم انجام دهید، اما نتیجه تحقیقات نشان داده است وقتی هدف خود را به صورت مکتوب در می‌آورید، احتمال عملی شدن آن تا 42 درصد بیشتر خواهد بود.

دانشمندان این موضوع را با نحوه عملکرد مغز مرتبط می‌دانند. آن‌ها معقتدند که وقتی هدف خود را روی کاغذ می‌نویسید، در واقع نیم کره چپ مغز شما که بخش منطق پذیر و واقع بینانه ذهنتان است فعال شده و این پیام به آن منتقل می‌شود که شما برای دستیابی به هدف مورد نظر بسیار مصمم و جدی هستید.

نوشتن، حتی ضمیر ناخودآگاه ذهن شما را نیز فعال می‌کند، در نتیجه می‌توانید به ایده‌هایی در مورد نحوه عملی کردن هدف خود نیز دست یابید.

3. هدف هوشمندانه‌ای برای خود در نظر بگیرید

منظور از هدف هوشمندانه، هدفی است که ویژگی‌های زیر را داشته باشد:

• جزئیات آن به شکل دقیق مشخص شده باشد: به عبارت دیگر باید بدانید دقیقاً به دنبال به دست آوردن چه چیزی هستید، چرا و از چه راهی می‌خواهید آن را کسب کنید.
• قابل سنجش باشد: برای این که مطمئن شوید در راه رسیدن به هدفتان قرار دارید، لازم است میزان پیشرفت خود را به کمک معیارهای واقعی و ملموس، ارزیابی کنید.
• قابل دستیابی باشد: ابزارها و مهارت‌هایی که برای رسیدن به هدف خود نیاز دارید را در نظر بگیرید. در صورتی که آنها را در اختیار ندارید، با خودتان فکر کنید از چه راهی می‌توانید این وسایل یا توانایی‌ها را تأمین کنید. آیا می‌توانید مثلاً در دوره‌های آموزشی آنلاین شرکت کنید؟ از یک دوست یاد بگیرید یا ویدئوهایی که در یوتیوب به این منظور قرار داده شده است را تماشا کنید؟
• مرتبط باشد: چرا دنبال کردن این هدف برای شما اهمیت دارد؟ آیا همراستا با سایر هدف‌هایتان است؟ پاسخ این سؤال‌ها می‌تواند به شما در یافتن هدف واقعی‌تان و پی بردن به ارزشمند بودن یا نبودن آن‌ها کمک کند.
• محدوده زمانی مشخصی داشته باشد: یعنی مشخص کنید هدف خود را می‌خواهید در چه بازه زمانی، مثلاً چند روز یا چند هفته عملی کنید. این کار به شما انگیزه می‌دهد تا زودتر دست به کار شوید.

4. فرآیند رسیدن به هدف را مرحله بندی کنید

همه شما حتماً تجربه سفر در جاده را داشته‌اید. در این شرایط، برای پیدا کردن مسیر خود باید از یک نقشه استفاده کنید. این نقشه ممکن است کاغذی باشد یا به صورت اپلیکیشن روی تلفن همراهتان نصب شده باشد.

در هر دو صورت به کمک آن‌ می‌توانید از نقطه الف به ب بروید. همین ایده را می‌توانید در مورد برنامه عمل هم به کار ببرید. برنامه عمل، همانند نقشه راه باید مرحله به مرحله شما را در راه رسیدن به هدف‌هایتان پیش ببرد.

به عبارت دیگر، این مراحل، در حکم هدف‌های کوچک‌تری هستند که شما را به مقصد نهایی‌تان خواهند رساند. مثلاً اگر هدف شما کم کردن وزن است، باید فاکتورهای کوچکتری مثل میزان کالری مصرف شده و سوزانده شده، تعداد دقایقی که ورزش کرده‌اید، تعداد قدم‌هایی که پیاده رفته‌اید و کیفیت خواب خود را در نظر بگیرید.

هر کدام از این موارد، در کاهش وزن نقش دارند. شما باید به فاکتورهای دیگری مثل استرس هم توجه کنید، چون ترشح هورمون استرس، یعنی کورتیزول باعث می‌شود بدن همچنان به روند افزایش وزن ادامه دهد، بنابراین کاهش سطح استرس به کاهش وزن کمک می‌کند.

شاید در نگاه اول، مرحله بندی کردن هدف مستلزم انجام کارهای زیادی باشد، اما در اصل باعث می‌شود برنامه عمل شما دیگر چندان سخت به نظر نرسد و بتوانید آن را به راحتی مدیریت کنید.

مهم‌تر از آن این که به شما نشان می‌دهد که در هر مرحله چه فعالیت‌های خاصی باید انجام دهید یا چه تغییراتی در رفتار خود به وجود آورید.

مقاله پیشنهادی: 15 ایده الهام بخش برای ساخت زندگی هدفمند

5. وظایف خود را از لحاظ اولویت مرتب کنید

پس از این که مراحل لازم برای رسیدن به هدف خود را مشخص کردید، نوبت به آن است که لیست خود را مرور کرده و وظایفتان را از لحاظ اهمیت مرتب کنید. در این صورت، برای دستیابی به بیشترین تأثیر، لازم است با مهمترین وظیفه شروع ‌کنید.

مثلاً اگر شغلی دارید که در طول ساعات کاری، تحرک زیادی ندارید و در عین حال قصد دارید وزن خود را کاهش دهید، اولین قدم این است که کمی جنب و جوش و فعالیت خود را افزایش دهید. از آن نقطه به بعد، می‌توانید مدت زمان انجام حرکات ورزشی خود را بیشتر کنید.

مرحله بعدی این است که رژیم غذایی خود را تغییر دهید، مثلاً برای جلوگیری از پرخوری قبل از شام، سالاد میل کنید یا به جای نوشابه، آب معدنی بنوشید.

6. برای وظایف خود، برنامه ریزی کنید

یکی از موضوعات مهم در زمان هدف گذاری، تعیین مهلت برای به اتمام رساندن آن است. این کار باعث می‌شود که شروع برنامه عمل خود را به تأخیر نیندازید. با این حال، نکته این جا است که زمان در نظر گرفته شده برای عملی کردن هدف، باید واقعی باشد.

مثلاً بسیار بعید است که در عرض دو هفته بتوانید نزدیک به 10 کیلوگرم کم کنید. موضوع دیگر این که باید برای هر اقدام خود یک تاریخ شروع و پایان و محدوده زمانی هم در نظر بگیرید.

به این ترتیب بر روی کارهایی که باید در راستای هدف خود انجام دهید متمرکز شده و اجازه نمی‌دهید عوامل دیگری باعث پرت شدن حواس شما شوند.

مثلاً ممکن است برای کم کردن وزن تصمیم گرفته باشید که در مدت 3 ماه، هر هفته 5 جلسه به باشگاه بروید. بنابراین وقتی تاریخ شروع و پایان را برای خود معلوم کنید، دیگر آن را صرف انجام کار متفرقه دیگری نخواهید کرد.

7. عادت‌های سالم در خودتان ایجاد کنید

داشتن عادت‌های نادرست، دستیابی به هدف را برای شما دشوار خواهد کرد. مثلاً اگر هدف شما کم کردن وزن است، شاید لازم باشد 5 روز در هفته به باشگاه بروید، اما اگر همزمان هر روز برای ناهار همبرگر بخورید، تمام وقت و انرژی که صرف تمرین کرده بودید، به هدر خواهد رفت.

این در حالی است که برای رسیدن به هدف خود یعنی کم کردن وزن، باید غذاهای مغذی را جایگزین فست فودها کنید.

8. کارهایی که انجام می‌دهید را خط بزنید

شاید با خودتان فکر کنید که تهیه فهرست از کارهایی که باید انجام دهید، فرآیند زمان‌بری است. در عوض این کار، دو فایده دارد: یکی این که هدف‌های شما را به واقعیت نزدیک می‌کند ودیگر این که نظم برنامه شما را حفظ می‌کند.

همچنین این فرصت را در اختیار شما قرار می‌دهد که روند پیشرفت خود را زیر نظر داشته باشید. مزیت دیگر تهیه لیست این است که به خاطر داشتن ساختار، به کاهش اضطراب شما کمک می‌کند، چون دیگر دقیقاً می دانید چه کاری را در چه زمانی انجام دهید.

همچنین وقتی موردی را از روی لیست خط می‌زنید، مغز شما هورمون دوپامین ترشح می‌کند. این پاداش، باعث ایجاد احساس خوشایندی در شما می‌شود، به همین خاطر تمایل دارید که مجدداً آن را در خودتان تکرار کنید.

وقتی بر روی تقویم، روزهایی که به باشگاه رفته‌اید را خط می‌زنید، با هر ضربدر، حس رضایتی به شما دست خواهد داد و برای این که این حالت را دوباره تجربه کنید، حاضر هستید باز هم به باشگاه بروید.

9. روند پیشرفت خود را ارزیابی کنید

دستیابی به هر هدف شخصی، یک فرآیند به حساب می‌آید و اگرچه رسیدن به یک خواسته، آن هم یک شبه، بسیار خوشایند است، اما در بیشتر موارد، فرآیند زمان‌بری است. در این راه قطعاً با مشکلاتی نیز مواجه خواهید شد.

بنابراین به جای این که ناامید و دلسرد شده و دست از تلاش بردارید، به صورت منظم مثلاً روزانه، هفتگی یا ماهانه به ارزیابی روند پیشرفت خود بپردازید.

اگر احساس کردید در جایگاهی که باید باشید قرار ندارید، شاید لازم باشد برنامه عمل خود را تغییر دهید تا بتوانید به هدفی که برای خود تعیین کرده‌اید دست یابید.

صرف نظر از هدفی که برای خود در زندگی انتخاب کرده‌اید، اعم از کاهش وزن، یادگیری مهارتی جدید یا کسب ثروت، لازم است که برنامه عملی برای آن در نظر بگیرید، زیرا به شما کمک می‌کند گام‌های واقعی برای هدف خود بردارید و بازه زمانی معقولی برای به انجام رساندن آن در نظر بگیرید.

از همه مهمتر این که اگر در راه خود دچار خطا شدید، که البته مسأله غیر قابل اجتنابی است، باز هم این برنامه شما را در مسیر درست قرار خواهد داد.