آنچه در این مقاله می خوانید

• مفهوم رشد فردی چیست؟:
• ابعاد رشد فردی

مفهوم رشد فردی چیست؟

مفهوم رشد فردی اساس هویت یک فرد را تشکیل می‌دهد. از آنجا که هر فرد با دیگران از لحاظ اهداف زندگی متفاوت است، مفهوم رشد فردی می‌تواند چالش برانگیز اما در عین حال بسیار مفید باشد. در این مقاله سعی داریم مفاهیم پایه، روش‌ها و رفتارهای ضروری برای رسیدن به رشد فردی را بیان نماییم.

ابعاد رشد فردی

رشد فردی ریشه در روانشناسی رشد دارد. به عبارت ساده، رشد فردی به معنای تلاش هر روزه در جهت بهتر شدن و بهبود شخصیت خویش است. رشد فردی فرآیندی است که همواره در طول زندگی دنبال می‌شود و در تلاش برای بهبود عملکرد فرد در تمامی عرصه‌های زندگی انجام می‌پذیرد. افراد در طول زندگی خود اهداف مختلفی را انتخاب می‌کنند. برای دستیابی به اهداف باید از روش‌ها، ابزارها و فرآیندهای مختلفی استفاده نمود.

هر چند رشد فردی یک فرآیند شخصی است اما نیاز به مهارت‌های گروهی دارد تا تغییرات فردی موفقیت‌آمیز باشند. اهداف مرتبط با رشد فردی می‌توانند در طیف وسیعی قرار گیرند. به عنوان مثال، فردی ممکن است قبولی در یک رشته خاص در دانشگاه را هدفی در راستای رسیدن به رشد فردی قرار دهد.

فرد دیگری ممکن است تغییر در یک رفتار خاص یا کنترل یک احساس خاص را برای خود به عنوان هدف در نظر گیرد. اما به طور کلی، رشد فردی فرآیندی است که نیازمند تلاش زیاد و طولانی و فعالیت‌ها و رفتارهای ثابت است. عملکرد کلی رشد فردی با ترکیبی از این عناصر کلیدی حاصل می‌گردد:

1. ذهنیت لازم برای رشد فردی: باور دارم که می‌توانم

ذهنیت به معنای تصویری است که فرد از خود دارد. همچنین برآورده کردن انتظاراتی که خود فرد و اطرافیانش از او برای رسیدن به تصویر مورد نظر دارند نیز در چهارچوب ذهنیت قرار می‌گیرد. حتی اگر فرد از این انتظارات آگاهی نداشته باشد، اما همچنان این انتظارات نقش مهمی در رفتارهای روزمره او دارند. برای داشتن ذهنیت مناسب رشد، شما باید بپذیرید که خودتان مسئول رشد خویش هستید.

باید برای زندگی خود هدف داشته باشید و درک کنید که می‌توانید در هر مرحله از زندگی در این اهداف تغییر ایجاد نمایید. همچنین باید آمادگی پذیرش چالش‌های جدید را داشته باشید. در تمامی عرصه‌های زندگی و در برخورد با مشکلات، باید همواره ذهنیت «من می‌توانم» را در خود تقویت کنید. همچنین در مراحل رشد و ارتقای فردی، همواره آماده ارزیابی خود و برطرف کردن ضعف‌های خود باشید.

2. برنامه ریزی برای رسیدن به رشد فردی

به طور کلی، برنامه ریزی شامل تعیین و طراحی کارهایی است که باید برای رسیدن به یک هدف خاص انجام شوند. هر چند بسیاری از مردم می‌دانند که برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف ضروری است، اما در واقع تعداد بسیار کمی از مردم این کار را انجام می‌دهند. در نهایت هم به خاطر دلایلی مانند ترس از شکست، عدم تعهد، تنبلی، نداشتن انگیزه، داشتن اهداف بیش از حد و در نهایت عدم برنامه ریزی، اهدافشان به شکست می‌انجامد.

شما برای رسیدن به اهدافتان باید برنامه ریزی داشته باشید. برنامه ریزی شامل سه مرحله است: انتخاب هدف همراه با ارزیابی روش‌های مختلف برای رسیدن به آن هدف، انتخاب بهترین راه و در نهایت انجام آن روش‌ها و ارزیابی آنها. ممکن است با ارزیابی روش‌ها در طول مسیر به این نتیجه برسید که روش مورد نظر کارآیی ندارد و تصمیم به تغییر آن بگیرید.

مقاله پیشنهادی: راه های تقویت رشد فردی | عزت خواه دات کام

3. داشتن هدف کلی برای زندگی

هدف کلی شما در زندگی به این معنا است که می‌خواهید در زندگی به چه چیزی برسید و چه کسی باشید. برای رسیدن به این هدف، باید از ارزش‌های خود، آگاهی داشته باشید. این ارزش‌ها به تعریف شما از موفقیت بستگی دارند. هرچند برخی از ارزش‌ها جهانی هستند، اما بخش عظیمی از آنها ریشه در خانواده و محیط فرهنگی-اجتماعی فرد دارند. بنابراین برای رسیدن به هدف کلی خود در زندگی، باید به این فکر کنید که شرایط زندگی شما چیست و می‌خواهید تبدیل به چه کسی شوید.

با پاسخ دادن به این سؤالات می‌توانید نقشه راه خود را برنامه‌ریزی کنید. فهرستی از تمامی اهداف، آرزوها و خواسته‌های خود تهیه کنید. سعی کنید هر سال به یکی از این اهداف دست یابید. از همه مهمتر اینکه، در راه رسیدن به این اهداف، با وجود سختی‌ها و دشواری‌ها ناامید نشوید، عواطف و احساسات خود را کنترل کنید و از گرفتن تصمیمات احساسی خودداری نمایید. همواره عملکرد خود را ارزیابی نمایید. از اشتباهات درس بگیرید و هرگز آنها را تکرار نکنید. در نهایت، هرجا که لازم شد از دیگران درخواست کمک نمایید.

4. ارزیابی عملکرد برای رسیدن به رشد فردی

شاید بتوان گفت که ارزیابی فردی مهمترین عامل در فرآیند رسیدن به رشد فردی است. بسیاری از ما در طول زندگی خود این کار را انجام می‌دهیم هرچند که در اکثر مواقع ناخودآگاه است. اما از آنجا که ارزیابی بیشتر منجر به انتقاد از خود می‌شود، در نتیجه تمرکز ما بیشتر روی دیدگاهی است که دیگران نسبت به ما دارند. اما به جای تمرکز بر دیدگاه دیگران نسبت به خودمان، باید به این توجه کنیم که چگونه می‌توانیم عملکرد خود را بهبود بخشیم.

باید برای خود معیارهایی داشته باشیم و عملکرد خود را نسبت به آن معیارها بهبود بخشیم. یکی از روش‌هایی که روانشناسان پیشنهاد می‌کنند «لنز انتقادی» نام دارد که به معنای زیر سؤال بردن اعمالی است که انجام داده‌ایم. وقتی اعمال خود را بررسی می‌کنیم، باید بتوانیم مشکلاتی که ناشی از رفتارهای ما بوده‌اند را شناسایی کنیم و در صدد رفع آنها برآییم.

اما ارزیابی فردی تنها شامل شناسایی مشکلات نمی‌شود. یک جنبه دیگر آن، شناسایی مهارت‌ها و نقاط قوت است. بنابراین برای داشتن ارزیابی فردی، باید انتظارات خود را مشخص کنید، عملکرد خود را ارزیابی کنید، نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کنید، در عملکرد خود تغییرات لازم را اعمال نمایید و در صورت لزوم، اهداف خود را نیز تغییر دهید.

5. پذیرش چالش‌ها در راستای رسیدن به رشد

یکی دیگر از عوامل مهم در رسیدن به رشد فردی، بیرون آمدن از منطقه امن ذهنی است. این کار شما را مجبور می‌کند که در سطحی بالاتر از توانایی کنونی خود عمل کنید. شما باید خود را با افرادی که به دنبال رشد فردی هستند احاطه نمایید و به دنبال موقعیت‌های جدید باشید. وقتی شما از منطقه امن ذهنی خود خارج می‌شوید، به طور مداوم بر توانایی‌ها، پیشرفت‌ها و درس‌هایی که گرفته‌اید نظارت می‌کنید تا مطمئن شوید که عملکرد خوبی داشته‌اید.

یک راه برای بیرون آمدن از منطقه امن ذهنی این است که ریسک‌های جدید را بپذیرید. اما در ابتدا باید شعاع منطقه امن ذهنی خود را بدانید. سپس تصمیم بگیرید که از این شعاع خارج شوید و برای عدم احساس راحتی، خود را آماده سازید. همچنین به خود اجازه ندهید که برای دوری از ریسک، بهانه تراشی کنید. وقتی آماده ریسک پذیری باشید، می‌توانید در طول این فرآیند، چیزهای جدید یاد بگیرید و لذت ببرید.

6. تعهد، پشتکار و عزم راسخ

افراد در مواجهه با سختی‌ها در زندگی، سه نوع رویکرد متفاوت دارند. به عنوان مثال کوهنوردان را در نظر بگیرید. فرض کنید گروهی با هم به کوهنوردی رفته‌اند. در این میان، برخی از این افراد در مواجهه با اولین سختی، متوقف شده و از بالا رفتن دست می‌کشند. گروه دوم، کمی بیشتر پیش می‌روند اما باز هم در میانه راه متوقف می‌شوند. گروه سوم، از پیشروی دست نمی‌کشند تا در نهایت به قله برسند.

این افراد می‌دانند که ممکن است شکست بخورند اما باز هم ادامه می‌دهند تا به هدف برسند. البته در نظر داشته باشید که پشتکار و عزم راسخ نیازمند درک صحیح از اهداف، توانایی‌ها و ظرفیت‌ها است. اگر شما هدفی را برای خود در نظر گرفته باشید که با ظرفیت‌های شما سازگاری نداشته باشد، تنها درجا خواهید زد و توانایی به روز کردن اهداف خود را نخواهید داشت.