آنچه در این مقاله می خوانید:

• مهارت جرأت ورزی برای موفقیت در زندگی
• کاربردهای جرأت ورزی در زندگی
• تکنیک های قاطع بودن به شکل طبیعی و واقعی
• چگونه جرأتمند شویم

ابعاد مهم جرأت ورزی

جرات ورزی، نوعی روش فکری و رفتاری بوده و دارای ابعاد مختلفی است. جرأت ورزی، به ما در رفع مشکلات و منازعات کمک می‌کند. ابعاد جرأت ورزی، همانند جنبه‌های مختلف یک الماس است. به این معنا که نماهای مختلفی از یک موضوع را برای ما به نمایش می‌گذارد. در این مقاله، قصد داریم ابعاد اصلی جرأت ورزی  را با شما مرور کنیم. این ابعاد عبارتند از برد و باخت، حقوق قطعی انسان، توانایی حل مساله، مهربان بودن و قاطع بودن به شکل واقعی و طبیعی.

1. مهارت جرأت ورزی برای موفقیت در زندگی

در هر موقعیتی که ناگزیر به کار کردن با دیگران هستیم، افکار و تصورات ما، بر نحوه رفتار ما تأثیر می‌گذارد. این تصورات می‌تواند حول تفسیر مثبت و خوش بینانه ما از زندگی یا بر عکس تفکر منفی یا بدبینانه ما باشد. ظاهراً برد و باخت، به روش‌های اداره جامعه نیز سرایت کرده است، به این معنا که سیستم‌های حقوقی، قضایی، سیاسی و دولتی به شدت خصمانه بوده و انسان را مجبور به انتخاب بین دو گزینه می‌کنند: «اگر با من نباشی، پس علیه من خواهی بود.»

به همین خاطر است که بسیاری از افراد، تصوراتشان درباره برد یا موفقیت در زندگی، شرطی است. به این معنی که «من وقتی برنده می‌شوم که طرف مقابلم ببازد.» این طرز فکر باعث می‌شود فرد به استراتژی‌های سلطه جویانه، رقابتی و فریب کارانه روی بیاورد. در مقابل تصور برخی افراد از زندگی منفی و بیشتر بر اساس مفهوم باخت خواهد بود.

مثلاً با خود فکر می‌کنند که من مثل (فلان شخص) خوب، باهوش، قوی یا محبوب نیستم، به همین خاطر او از من بهتر است. این طرز فکر، فرد را وادار به اتخاذ استراتژی‌های منفعلانه‌ای می‌کند، به این معنا که فرد از بیان نیازها، احساسات و ایده‌های خود خودداری می‌کند و حقوق فردی خود را نادیده می‌گیرد.

2. مهارت «نه» گفتن، حقوق فردی و انسانی

منظور از حقوق قطعی انسان، حقوق قانونی او نیست، بلکه منظور حقوق اساسی و انسانی او است که اگرچه تاکنون جایی ثبت نشده است، اما بسته به موقعیتی که انسان در آن قرار می‌گیرد، این حقوق قابل اجرا هستند. از جمله این موارد می‌توان به حق «نه» گفتن به چیزهایی که دوست ندارید، حق این که دیگران به سخنان شما گوش کنند و به شما احترام بگذارند، حق ساکت ماندن، حق تغییر نگرش، حق اشتباه کردن، اشاره کرد. فردی که فاقد ویژگی جرأت ورزی است، چنین حقوقی را برای خود قائل نیست. در مقابل، فردی که رفتار سلطه جویانه دارد، تمام این حقوق را فقط برای خود می‌خواهد.

کاربردهای جرأت ورزی در زندگی

در این جا، فهرستی از حقوق قطعی و کلی انسان را برای شما آورده‌ایم که می‌توانید آن را در هر موقعیتی به کار ببرید:

• من این حق را دارم که دیگران با من محترمانه و همانند انسانی باهوش، توانا و برابر رفتار کنند.
• من این حق را دارم که احساساتم را بیان کنم.
• من این حق را دارم که نظرات و ارزش‌های شخصی‌ام را بیان کنم.
• من حق دارم در مواقعی که خودم تشخیص می‌دهم، جواب بله یا خیر بگویم.
• من حق دارم اشتباه کنم اما احساس بی ارزشی نکنم.
• من حق دارم ذهنیت خود را عوض کنم.
• من حق دارم هرگاه متوجه موضوعی نشدم، بگویم.
• من حق دارم نیاز خود را مطالبه کنم.  

3. توانایی حل مساله

هر زمان، در موقعیتی قرار گرفتید که احساس کردید حقتان در حال ضایع شدن است، می‌توانید به روش‌های مختلف و بدون عصبانی شدن یا تسلیم شدن برای حل مساله اقدام کنید. یکی از این روش‌ها این است که کلیت موقعیت را برای طرف مقابل مشخص کنید و پس از آن:

• به نظر او گوش کنید
• گفته‌هایش را تصدیق کنید
• احساس و فکر خود را صادقانه با او در میان بگذارید
• به او بگویید که دوست دارید قضیه چطور تمام شود
• تفاوت‌های موجود را بیان کنید
• راه حل‌های برد-برد را پیدا کنید

روش دیگر، چهار مرحله‌ای بوده و شامل بیان مساله، احساسات، نیازها و  پیامدهای آن است. به عبارت دیگر، در این روش کلیت مسأله را برای طرف مقابل مشخص می‌کنید، پس از آن احساسات و نیازهای خود را به طرف مقابل اعلام کرده و پیامدها را برای او معلوم خواهید کرد. مثلاً اگر همسایه‌ شما، شب‌ها صدای استریوی خود را بلند می‌کند و این صدا آسایش و خواب شما را بر هم زده است می‌توانید با استفاده از چهار مرحله‌ای که اشاره کردیم، نسبت به حل مشکل خود اقدام کنید. به این صورت که:

• سلام، می‌توانم درباره استریوی منزلتان با شما صحبت کنم. صدای آن نمی‌گذارد شب‌ها بخوابم (طرح مساله).
• می دانم که خودتان صدای آن را دوست دارید، ولی من با آن مشکل دارم (بیان نظر و  احساسات)
• راستش را بخواهید، من صبح‌ها باید زود از خواب بیدار شوم، به همین خاطر نمی‌خواهم شب‌ها خوابم به هم بخورد (بیان نیازها)
• ممنون می‌شوم یا صدایش را کم کنید یا آن را جای دیگری در منزلتان ببرید که صدایش را نشنوم یا هر کار دیگری که صلاح می دانید انجام دهید (بیان راه حل یا پیامد).

مقاله پیشنهادی: 6 راه موثر برای افزایش مهارت حل مساله | عزت خواه دات کام

4. مهارت ابراز وجود و جرأت ورزی

طبق گفته جو آلن گرزیب و روبین چندلر، نویسندگان کتاب «The Nice Factor Book»، در صورتی که بیش از حد مهربان باشید و به دیگران توجه کنید یا بیش از حد ملاحظه کار باشید و یا بیشتر اوقات نظر دیگران را می‌پذیرید، احتمالاً دچار این حس می‌شوید که درباره نحوه رفتار خود هیچ حق انتخابی ندارید یا دائماً مورد سوء استفاده و ظلم دیگران هستید. البته مهربانی و لطف به دیگران زمانی اهمیت دارد که در جا و زمان مناسب خود باشد نه این که از ترس مجازات، طرد شدن یا جلوگیری از برانگیختن خشم دیگران باشد. اغلب اوقات، افرادی که نسبت به دیگران توجه و مهربانی دارند، خودشان را مقصر اشتباهات می‌دانند، به همین خاطر، ناکارآمد، فاقد قدرت و بیش از اندازه انطباق پذیر  تلقی می‌شوند. با این حال، بین مهربانی بیش از اندازه و رفتار بیش از اندازه ناخوشایند، حد وسطی وجود دارد که آن جرأت ورزی و قاطعیت است.

5. تکنیک های قاطع بودن به شکل طبیعی و واقعی

اگرچه افراد قاطع و جسور، احساسات منفی افراد پرخاشجو و سلطه جو یا ترس افراد ضعیف و منفعل را ندارند اما نباید تصور کرد که این افراد فاقد احساسات هستند. برعکس، این اشخاص نیز می‌توانند احساسات خود را به دیگران نشان دهند. مثلاً در پایان جلسه با اشتیاق به طرف مقابل بگویند: «جلسه خوبی بود!» یا بعد از مشاهده عملکرد درست کارمندانشان به آنها بگویند: «آفرین، گزارش خیلی خوبی بود.» حسن جرأت ورزی این است که دو بعد خشم و ترس را نیز در خود جای داده است که البته هیچ شباهتی به آن (جرات ورزی) ندارند. صرف نظر از موقعیتی که در آن قرار دارید، می‌توانید طرز فکر، رفتار یا احساسات خود را کنار بگذارید و پس از آن وقتی متوجه موقعیت خود شدید، افکار و احساسات، رفتار، تن صدا و هیجانات خود را به حالت قبل بازگردانید.

چگونه جرأتمند شویم

• در تفکر برد-برد، فرد در تمام موقعیت‌های زندگی به دنبال پیامدهای مثبت است.
• اگر در هر موقعیتی از زندگی، حقوقی کلی برای انسان در نظر گرفته شود، دست یابی به جرأت ورزی کاملاً تضمین شده خواهد بود.
• اگر متناسب با هر موقعیت از زندگی (مثلاً مصاحبه شغلی) حقوقی برای انسان در نظر گرفته شده باشد، اعتماد به نفس فرد، به خودی خود افزایش خواهد یافت.
• انسان می‌تواند با توجه به موقعیتی که در آن قرار دارد رفتار سلطه جویانه یا منفعلانه از خود نشان دهد.
• چیزی به نام احساس خوب یا بد نداریم، بلکه این انتخاب‌های ما هستند که خوب یا بد به حساب می‌آیند.
• افراد قاطع و دارای اعتماد به نفس، همیشه به دنبال حفظ فاصله مناسب بین خود و دیگران هستند.